قدس آنلاین: انفعال و ناتوانی تروئیکای اروپایی به عنوان یکی از طرفین توافق‌نامه هسته‌ای برجام در برآورده کردن انتظاراتی که جمهوری اسلامی ایران از این معاهده مدنظر داشت در سال‌های گذشته موجی از انتقاد را به سوی دولت روان کرده است. در آخرین مورد چندی پیش دفاتر جامعه اسلامی دانشجویان از سراسر کشور در نامه‌ای از رئیس‌جمهور خواستند در صورت اجرایی شدن مکانیسم ماشه از سوی طرف غربی اقدام مقتضی اتخاذ شود. اروپا در طول پنج سال گذشته و به‌ویژه پس از خروج ایالات‌متحده از برجام، باوجود تأکید بر پایبند ماندن کشورمان به این توافق تنها وعده ‌ووعید تحویل کشورمان داده و هیچ گام عملی برای بهره‌مند کردن تهران از فواید آن انجام نداده است. اما همزمان در جانب دیگر هم به تازگی رئیس‌جمهور آمریکا با وجود همه سیاست‌های ضد ایرانی خود از امکان نشستن پای میز مذاکره با تهران و امضای توافق در کمتر از یک ماه با کشورمان سخن گفته است. به نظر می‌رسد بخشی از این یاوه‌گویی‌های ترامپ نتیجه اهمال و سیاست غیر مستحکم دیپلماسی ماست. موضع‌گیری جدی‌تر دولت در برابر سیاست تهاجمی کاخ سفید و همچنین در پاسخ به بی‌عملی اروپا می‌تواند طرف غربی را وادار به کرنش کند.

در مقطع کنونی دولت آمریکا پس از دو بار ناکامی در شورای امنیت سازمان ملل برای پیشبرد پیش‌نویس قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی، حال با استفاده از یک حُقه حقوقی به دنبال فعال کردن مکانیسم ماشه و بازگرداندن تمامی تحریم‌های ضد ایرانی سازمان ملل است. البته اینکه یانکی‌ها در این توطئه خود موفق شوند، تردیدهای جدی وجود دارد؛ چراکه به سبب همراهی قاطع روسیه و چین با ایران و همچنین عدم خشنودی دیگر کشورهای عضو شورای امنیت از رویکردهای یکجانبه و قلدرمآبانه ترامپ این موضوع با چالش جدی مواجه است.

بااین‌وجود اگرچه اروپا در ادامه همان سیاست‌های دوگانه گذشته خود، در موضوع تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، به‌طور ظاهری از در مخالفت با آمریکا درآمد، اما مسلماً آن‌ها در بلندمدت منافع راهبردی خود را در همکاری با آن‌سوی آتلانتیک تعریف کرده‌اند، پس مقامات کشورمان به این همراهی ظاهری نباید دل‌خوش کنند. اکنون سؤال مهم این است که اگر در ادامه رویکرد منفی غرب به کشورمان مکانیسم ماشه فعال شود – امری که چندان محتمل نیست - تهران چه پاسخی می‌تواند به این اقدام داشته باشد؟ واقعیت آن است که تنها دو ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا، دونالد ترامپ حیات سیاسی خود را به افزایش تنش با ایران گره ‌زده است. ترامپ در حالی که در اکثر پرونده‌های سیاست خارجی از رابطه با روسیه و چین گرفته تا پرونده‌های افغانستان، عراق، سوریه، کره شمالی و غیره شکست‌خورده، حال با پیش کشیدن موضوع بازگشت تحریم‌ها علیه تهران و در ادامه تأکید به‌احتمال توافق با ایران به دنبال بدست آوردن یک دستاورد ظاهری است.

بنابراین در شرایطی که احتمال افزایش رویکردهای ضد ایرانی دولت ترامپ در حداقل دو ماه آینده قابل پیش‌بینی به نظر می‌رسد، دولتمردان ما برای هر سناریوی احتمالی باید از آمادگی کافی برخوردار باشند. «طرح دوفوریتی» خروج خودکار از برجام در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه که مجلس مد نظر دارد یک ایده خوب است. این مسئله اروپا را در ادامه همراهی با آمریکا به تردید خواهد انداخت. مهم‌ترین تعهدات کشورهای ۱+۵ که در برجام به آن اشاره شده است، لغو یا تعلیق برخی از تحریم‌هایی است که علیه ایران اجرایی شده بود؛ تعهدات مهمی ازجمله تعلیق اعمال تحریم‌های ثانویه که تمام عملیات تجاری ما با دنیا را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما اجرایی نشد. در چنین شرایطی دولت موظف است با توجه به عهدشکنی‌های متعدد صورت گرفته‌شده از سوی برخی دولت‌های طرف قرارداد با ایران در برجام و همچنین خروج یکجانبه آمریکا از این قرارداد، در صورتی که هریک از کشورهای طرف قرارداد بخواهند با فعال‌سازی مکانیسم ماشه زمینه بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت را فراهم کنند، طی ۷۲ ساعت از آغاز پروسه مکانیسم ماشه نسبت به خروج قطعی ایران از قرارداد برجام به طرفین این قرارداد اقدام مقتضی و رسمی کند. اقدام‌های دیگر مانند لغو پروتکل‌های الحاقی در موضوع بازرسی‌های هسته‌ای، بازگشت به غنی‌سازی ۲۰ درصد، اخراج بازرسان آژانس و جمع‌آوری دوربین‌های آنلاین دیگر گام‌هایی است که می‌تواند مدنظر باشد. ضمن اینکه در صورت قرار گرفتن طرف اروپایی در زمین آمریکا در بازی مکانیسم ماشه تغییر در سیاست خارجی و نگرش جدی به شرق در راستای تنبیه اروپا باید مدنظر تصمیم سازان ما قرار گیرد.